Secret

Secret (SCRT) Nedir?

Secret (SCRT), Cosmos ağı üzerine inşa edilmiş tamamen gizlilik odaklı bir blockchain. Akıllı sözleşmelerine, "Secret Contracts (Gizli Sözleşme)" deniyor. Diğer blockchain ağlarındaki akıllı sözleşmelerde olduğu gibi, Secret üzerindeki merkeziyetsiz uygulamaların (DApp) verilerine erişim izni veriliyor. Ancak Gizli Sözleşmeler, verileri ifşa etmeyecek biçimde şifreli girdi ve çıktılarla çalışıyor. Bunun için yürütme sırasında şifrelenmiş sözleşme yapısı kullanılıyor.

Güvenilir Yürütme Ortamı (Trusted Execution Environment, TEE) içinde şifreleme protokolleri ve anahtar yönetimi birleştirilerek veri gizliliği sağlanıyor. Bu sayede Gizli Sözleşmeler, geleneksel blockchain ağlarının uyum sorunu yaşadığı birkaç kullanım senaryosuna çözüm üretiyor. Örneğin, gizli oylama mekanizmaları veya kredi puanlama uygulamaları gibi hassas kullanıcı verileri, Secret sayesinde kimseye ifşa edilmeden işlenebiliyor.

Secret Protokolüne Kimler Katkıda Bulundu?

Secret, onlarca küresel kuruluş tarafından destekleniyor. Gizliliğe öncelik veren, merkeziyetsiz teknolojilerin benimsenmesini hızlandıran ürün ve sistemler ortaya çıkarma hedefiyle çalışan İsrail merkezli SCRT Labs, çekirdek geliştirme ekibini oluşturuyor. SCRT Labs CEO'su ve kurucusu, blockchain gizliliği konusunda en çok alıntı yapılan yazarlardan biri olan eski MIT araştırmacısı Guy Zyskind.

Diğer bir çekirdek kuruluş ise Secret Foundation. Vakfın hedefi, "gizliliği bir insan hakkı ve kamu yararı olarak benimsetmek; merkeziyetsiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması yoluyla bireyleri güçlendirmek; özgürlüğü korumak ve veri tekellerini ortadan kaldırarak daha değerli sistemler yaratmak; sürdürülebilir bir ağ, vakıf ve bu temel değerleri dünyaya aşılamak için çalışacak bir topluluk inşa etmek" şeklinde açıklanmış. Secret Foundation, 2017 yılında ABD merkezli bir girişimci ve birçok FinTech şirketine danışmanlık yapan MIT mezunu Tor Bair tarafından kuruldu.

Katkıda bulunan diğer kuruluşlara ait bilgilere Secret Network web sitesinde yer alan Secret Ecosystem sayfasından erişmek mümkün.

Secret Neden Farklı?

Secret Network, Ethereum gibi blockchain ağlarında sunulmayan mahremiyete ve verilerin uçtan uca şifrelenmesine odaklanarak öne çıkıyor. Geliştiriciler, kullanılabilirliği azaltmadan veri gizliliğini koruyan çözümler ortaya çıkarabiliyor. Bu sayede ağın gizliliğe öncelik veren ve merkeziyetsiz uygulamaların benimsenmesini ilk sıraya alan misyonuna katkıda bulunabiliyorlar.

Diğer açık blockchain ağlarının aksine Secret üzerindeki düğüm (node) operatörleri, Güvenilir Yürütme Ortamları (TEE) adı verilen güvenli alanlarda kod çalıştırmak için özel donanımlar kullanıyor. Bu TEE yapısı sayesinde, şifresi çözülen bilgilere cihaz yöneticileri bile erişemiyor. Kullanıcı açısından blockchain şu şekilde çalışıyor:

• Kullanıcılar ağa şifreli girdi gönderir
• Doğrulayıcılar (Secret düğümleri) şifrelenmiş girdiler üzerinden hesaplama gerçekleştirir
• Atanmış doğrulayıcı şifreli çıktı gönderir
• Doğrulayıcılar sonuç üzerinde fikir birliğine varır
• Şifreli çıktılar ve şifreli sözleşme durumu Secret Network üzerine kaydedilir

Akıllı sözleşmelerin sahip olduğu işlevsellik, Cosmos ekosisteminin akıllı sözleşme platformu olan CosmWasm'a dayanıyor.

Secret altyapısının potansiyel kullanım senaryolarında çeşitlilik söz konusu. Örneğin dijital içerik yönetimi platformları, içeriklere şifre çözme anahtarları eklemek için Secret altyapısından yararlanabiliyor. Kullanıcı ödeme yaptıktan sonra Secret sözleşmeleri şifre çözücü anahtarı paylaşıyor. Ardından benzersiz erişim anahtarı kullanıcıya veriliyor. Geleneksel blockchain modellerinde veriler herkes tarafından görülebildiği için bu uygulama mümkün değil.

Diğer örnekler arasında, şifrelenmiş tekliflerin verilebildiği gizli açık artırma ve doğrudan Secret sözleşmesine gönderilebilecek gizli oylama gösterilebilir. Bu senaryoda, şifreli çıktıları hesaplama kabiliyetine sahip olan sözleşme, oyları açıklamadan kazananı belirleme gücüne sahip.

İzne gerek duymayan ekonomik sistemiyle Secret, merkeziyetsiz finans gizliliğini ileriye taşıyabiliyor. Servet üretimi alanında daha önce mümkün olmayan düzeyde ekonomik fırsatlar sunabiliyor.

İlgili Sayfalar:

LUNA token üzerine kurulu birinci katman blockchain ağı Terra (LUNA) projesine göz atın.

Diğer blockchain ağlarına çalışma zemini sunan Polkadot (DOT) protokolüne yakında bakın.

Derinlemesine ikinci katman çözümleri yazımızı okuyun.

CoinMarketCap blog sayfasında en güncel kripto para haberlerine ve alım satım bilgilerine ulaşabilirsiniz.

Piyasada Kaç Secret (SCRT) Coin Var?

SCRT token, stake etme, oylama ve ağ işlem ücretlerinin ödenmesi için kullanılabiliyor. Düğümlerin işletim giderlerini karşılamak için kullanılan bu token, doğrulayıcıların takas işlem ücretlerinden aldıkları pay ve ödüllerin ödenmesinde de işe yarıyor. Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (Delegated Proof of Stake) sistemi sayesinde Secret, düğüm çalıştırmayan token sahiplerinin de ağ ödüllerinden pay kazanmaları için SCRT tokenleri doğrulayıcılara devretme olanağı veriyor. SCRT aynı zamanda yönetişim tokeni olarak da çalışıyor.

Toplam arzı 500 milyon olan SCRT tokenin dağıtımı şu şekilde:

• Topluluk: 75 milyon
• Ekip: 36 milyon - Hakediş süresi 2 ila 4 yıl
• Hazine: 30 milyon
• Vakıf: 1 milyon
• Enflasyon: 8 milyon

Toplam arzın yüzde 67'sinden azı stake edilmişse, Secret'ın öngördüğü enflasyon yüzde 20, hedeflediği enflasyon ise yüzde 15 seviyesinde. Yüzde 67'den fazla stake edilirse, kademeli biçimde yüzde 7'lik bir artış hedefleniyor.

Secret Ağı Güvenli mi?

Secret, Tendermint adı verilen yetkilendirilmiş hisse ispatı konsensüs mekanizması kullanıyor. İşlemleri doğrulamak, protokolün çalışmasını sürdürmek ve blockchain güvenliğini artırmak için SCRT stake eden doğrulayıcılar, yetkilerini devredenlerden SCRT alıyor. Kurallara uymayan düğümlerin payları kesiliyor.

Secret (SCRT) Nereden Alınır?

SCRT; Binance, Mandala Exchange, Huobi Global, Gate.io ve MEXC üzerinde mevcut.

Kripto para satın almaya nasıl başlayacağınızı merak ediyorsanız, buradaki rehberimizi okuyabilirsiniz.